Trẻ em luôn là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất của thời tiết do các trung khu điều hòa nhiệt độ, điều hòa ổn định nội môi chưa hoàn thiện. Mùa lạnh vào những tháng cuối năm là thời điểm thuận lợi để nhiều loại vi trùng và siêu vi trùng phát triển và hoành hành. Vào thời điểm này, trẻ em rất dễ mắc phải những căn bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng, viêm phế quản, tiêu chảy cấp, quai bị, thủy đậu hay hen suyễn..v..v…Chúng tôi đã thực hiện cuộc phỏng vấn với BS.CK2.Trịnh Hữu Tùng – Trưởng phòng KHTH của BV Nhi đồng 2

 1/ Xin bác sĩ cho biết, những bệnh chuyển sang mùa lạnh thường gặp ở trẻ là gì?

Năm nay, do diễn biến bất thường của thời tiết, dù đã là những tháng cuối năm tiết trời bắt đầu se se lạnh nhưng vẫn còn có những cơn mưa nặng hạt, là điều kiện làm cho trẻ nhỏ rất dễ bị bệnh. Vào mùa lạnh trẻ em rất dễ mắc bệnh đường hô hấp như viêm hô hấp trên hoặc nặng hơn có thể là viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi. Những tháng đông-xuân cũng là “mùa” của bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus và đặc biệt là lỵ trực tràng (làm trẻ đi cầu phân có đàm nhày có thể có lẫn máu).

Ngoài những bệnh đã nói trên, trong những tháng cuối năm, mùa lạnh, trẻ cũng có thể bị các bệnh thủy đậu (trái rạ), sởi, cúm…

2/ Nguyên nhân nào trẻ dễ mắc bệnh khi thời tiết chuyển mùa, thưa bác sĩ ?

           Khi thời tiết chuyển mùa từ mùa nắng sang mưa, hay từ nóng sang lạnh, hoặc ngược lại sẽ gây ra sự thay đổi môi trường sống, cơ thể non trẻ của trẻ em chưa thể thích nghi kịp thời với sự thay đổi này, đồng thời ở mỗi điều kiện nhiệt độ và độ ẩm khác nhau sẽ là môi trường phát triển cho mỗi loại virus hay vi khuẩn hay côn trùng (là trung gian truyền bệnh) khác nhau, nên làm cho trẻ rất dễ nhiễm bệnh trong thời điểm này.

3/ Dịch sốt xuất huyết và bệnh chân tay miệng vẫn là hai bệnh ở trẻ nhỏ được dự báo phải lưu ý trong những tháng cuối năm 2010, phụ huynh cần đề phòng như thế nào ạ?

            Theo báo cáo của Viện Pasteur TP.HCM, đỉnh dịch của Sốt xuất huyết năm nay đang dịch chuyển về “bên phải” của năm (những tháng cuối năm), lý giải điều này có thể do mùa mưa đến và đi trễ (mà có lẻ hiện giờ mùa mưa vẫn chưa đi qua khỏi hẳn). Dựa báo cáo thống kê hàng ngày của khoa Nhiễm BV Nhi đồng 2, số lượng bệnh Sốt xuất huyết tuy có giảm so với những tháng 7-8-9 của năm nay, nhưng hiện tại vẫn còn chiếm hơn phân nửa số bệnh nhi đang nằm điều trị tại khoa (ngày nào cũng trên 60 bệnh nhi bị Sốt xuất huyết đang theo dõi và điều trị tại khoa). Đặc biệt số trường hợp Sốt xuất huyết nặng (độ 2 dọa chuyển độ, độ 3 và 4) cần phải truyền dịch vẫn còn rất nhiều. Bên cạnh Sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng cũng còn khá đông và cũng có nhiều trường hợp nặng có biến chứng thần kinh, tim mạch hay hô hấp cần phải truyền Immnoglobulin. Theo số liệu nghiên cứu của Bệnh viện Nhi Đồng 2 và Bệnh viện Nhi Đồng 1 trong nhiều năm qua, những tháng cuối năm cũng là mùa dịch của bệnh tay chân miệng.

            Qua theo dõi và ghi nhận đặc điểm mùa dịch Sốt xuất huyết năm nay, có nhiều trường hợp Sốt xuất huyết không điển hình mà có thể có diễn biến bất thường và phức tạp như có co giật (thể não) hay vào sốc rất sớm, từ ngày thứ ba của bệnh, hoặc có thể đi kèm với những bệnh lý đường hô hấp hay tiêu hóa thậm chí có bệnh cảnh của nhiễm trùng huyết, gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị sớm.

            Riêng đối với bệnh tay chân miệng, khi trẻ có sốt có kèm lở miệng, và có thể xuất hiện kèm hay không kèm bóng nước ở lòng bàn tay,bàn chân, mông, đầu gối, cùi chõ thì các bậc phụ huynh cũng nên cảnh giác với bệnh tay chân miệng. Đặc biệt khi trẻ có các triệu chứng rung giật cơ ở chân hay tay, quấy khóc bức rức hay kích thích, đi đứng loạng choạng, ngủ gà, li bì, sốt cao uống thuốc khó hạ sốt thì nên cho trẻ đến bệnh viện ngay vì có thể có biến chứng thần kinh, tim mạch. 

4/ Làm thế nào để các bậc phụ huynh nhận biết các bệnh này? Nên làm gì để phòng bệnh cho trẻ trong mùa lạnh thưa bác sĩ?

            Với những lý do nêu trên, các bậc phụ huynh phải thận trọng đối với những trường hợp trẻ có triệu chứng sốt cao liên tục từ 3 ngày có thể kèm hay không kèm các triệu chứng của đường hô hấp như ho, sổ mũi,…hoặc của đường tiêu hóa như tiêu phân lỏng, ói mửa (dù có những triệu chứng của bệnh đường hô hấp hay tiêu hóa cũng không loại trừ là không bị bệnh sốt xuất huyết), nên cho trẻ đến cở sở chuyên khoa nhi để các Bác sĩ chuyên khoa khám và xét nghiệm để định bệnh.

            Riêng đối với bệnh tay chân miệng, khi trẻ có sốt có kèm lở miệng, và có thể xuất hiện kèm hay không kèm bóng nước ở lòng bàn tay,bàn chân, mông, đầu gối, cùi chõ thì các bậc phụ huynh cũng nên cảnh giác với bệnh tay chân miệng. Như đã nói ở trên, khi trẻ có các triệu chứng rung giật cơ ở chân hay tay, quấy khóc bức rức hay kích thích, đi đứng loạng choạng, ngủ gà, li bì, sốt cao uống thuốc khó hạ sốt thì nên cho trẻ đến bệnh viện ngay vì có thể có biến chứng thần kinh, tim mạch. 

Để phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp, các bậc phụ huynh cần phải giữ ấm cho trẻ  như ban đêm hay khi ra ngoài đường phải cho trẻ mặc áo đủ ấm, đặc biệt là không nên dùng quạt máy và máy lạnh khi trẻ ngủ, vì có thể làm trẻ nhiễm lạnh và khô niêm mạc đường hô hấp. Không nên cho trẻ tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như bụi, khói đặc biệt là khói thuốc lá, trẻ cần được mang khẩu trang khi ra đường. Niêm mạc đường hô hấp như vùng hầu họng khi bị khô rất dễ bị tổn thương và xâm nhập bởi vi trùng, virus do đó cần cho trẻ uống nhiều nước đặc biệt là sau khi trẻ được chở trên xe máy từ ngoài đường về nhà với khí trời lạnh và khô như hiện nay.

            Biện pháp phòng ngừa những bệnh lây lan qua đường tiêu hóa như tiêu chảy, bệnh tay chân miệng tốt nhất là giữ vệ sinh ăn uống, các cháu phải được ăn chín uống sạch. Các bậc phụ huynh nên rửa tay sạch trước khi chế biến, chuẩn bị thức ăn cho các bé, sau khi đi tiêu và làm vệ sinh. Chén, bát phải được rửa sạch và lau khô; bình sữa, ly, muỗng của các cháu nhỏ phải được nấu sôi. Riêng các cháu phải được rửa tay sạch trước khi cầm và ăn thức ăn. Các món đồ chơi phải được thường xuyên rửa sạch, không được để dưới sàn nhà. Sàng nhà có thể lau lại bằng các dung dịch sát trùng như Cloramin B,..

            Để tránh lây lan cho cộng đồng và các bé khác, khi các bé mắc các bệnh trên không nên cho trẻ đến trường, nơi công cộng như siêu thị, nhà hát,…